Dla niektórych ludzi natrętne myśli stanowią część ataków paniki lub zaburzeń lękowych. Są odczuwane jako skutek zaburzeń lękowych, a często nawet dotyczą samych zaburzeń lękowych, dodając do nich jeszcze więcej lęku, niż ten odczuwany dotychczas. Utrzymują one zaburzenia lękowe, powodując nakręcanie spirali strachu. Przykładem może być myśl: „ Co jeśli mam właśnie atak serca?” podczas ataku paniki.
Istnieje również inna grupa, którą można określić jako niechciane natrętne myśli. Są to myśli, które powodują ból i cierpienie. Wydają się pojawiać znikąd, przychodzą z niepokojącym „łup” i wyzwalają niepokój, poczucie winy, obrzydzenie, panikę i smutek. Treść tych myśli często skupia się na obrazach o treści seksualnej, brutalnej lub nieakceptowalnej społecznie. Typowe przykłady zawierają zabicie kogoś, krzywdzenie dzieci i zwierząt, wyrzucenie kogoś przez okno, gwałt, czy rozebranie się w miejscu publicznym. Niektóre myśli odnoszą się do nagłych wątpliwości: „Czy skrzywdziłem kogoś lub popełniłem jakiś straszny błąd i tego nie zauważyłem?”, „Co jeżeli nie jestem tym, kim się wydaję?”.
Ludzie, którzy doświadczają takich myśli, zaczynają bać się, że mogą popełnić czyny, które pojawiają się w ich umyśle. Boją się również, że te myśli mówią o nich coś okropnego. Z tego powodu wstydzą się ich i utrzymują w tajemnicy.
Wiele niechcianych natrętnych myśli ma charakter łagodny. Są to powracające wątpliwości dotyczące związku, decyzji małych i dużych, orientacji seksualnej lub tożsamości, zmartwienia o bezpieczeństwo, religię, śmierć lub pytania, na które nie można odpowiedzieć z całkowitą pewnością.
Wokół niechcianych natrętnych myśli narosło wiele mitów. Jednym z najbardziej niepokojących jest ten mówiący, że podświadomie chcesz zrobić rzeczy, o których myślisz. To nieprawda, a nawet można powiedzieć, że jest wręcz odwrotnie. Tym, co sprawia, że myśli powracają, jest walka z nimi. Ludzie próbują z nimi walczyć, ponieważ ich treść wydaje im się obca, nie do zaakceptowania i niezgodna z tym, kim są. Ludzie mający myśli pełne przemocy są zwykle łagodni. Ci, którzy mają niechciane natrętne myśli o samobójstwie, kochają życie, a ci, którzy mają myśli o wykrzykiwaniu bluźnierstw w kościele, cenią swoje życie religijne.
Drugi mit mówi o tym, że każdej myśli warto się bliżej przyjrzeć. W rzeczywistości jednak niechciane natrętne myśli nie przekazują żadnej ważnej informacji, choć tak może się nam wydawać.
Ludzie doświadczający takich myśli muszą nauczyć się nowego sposobu radzenia sobie z nimi. Walka z myślami lub tłumienie ich nie pomagają, a jedynie sprawiają, że myśli wciąż powracają. Konieczne jest także zrozumienie, że ich treść jest nieistotna i nieważna. Są to myśli-śmieci stanowiące szczątki strumienia świadomości. Jeśli nie potraktujesz ich poważnie i nie będziesz się na nich skupiać, same w końcu odpłyną.
Taka myśl, nawet jeśli jest przerażająca, nie jest impulsem. Ludzie doświadczający tego typu myśli nie mają problemu z kontrolą impulsów. Ich problemem jest właśnie nadmierna kontrola. Próbują kontrolować swoje myśli, a sami przecież najlepiej wiemy, co dzieje się, kiedy próbujemy nie myśleć o różowych słoniach. Jedynym sposobem poradzenia sobie z takimi myślami jest zredukowanie swojej wrażliwości na nie. Nie robi się tego poprzez zapewnienie, że nie są one prawdziwe lub nigdy nie znajdą odzwierciedlenia w rzeczywistości, ale poprzez wzniesienie się ponad nie.
Oto kilka kroków, które należy podjąć, by poradzić sobie z niechcianymi natrętnymi myślami:
- Określ te myśli jako „natrętne”.
- Przypomnij sobie, że te myśli są automatyczne, nieważne i nie zależą od ciebie.
- Zaakceptuj i wpuść te myśli do swojego umysłu. Nie próbuj ich odpychać.
- Pamiętaj, że mniej znaczy więcej. Zatrzymaj się. Daj sobie czas. Nie musisz się spieszyć.
- Spodziewaj się, że myśli powrócą.
Rób dalej to, co robiłeś przed pojawieniem się natrętnej myśli, pozwalając, by niepokój był nadal obecny.
Nie próbuj:
- Zajmować się myślami w jakikolwiek sposób.
- Odpychać od siebie myśli.
- Próbować odkryć, co te myśli „znaczą”.
- Sprawdzać, czy to „działa”.
To podejście może być trudne do zastosowania, ale jeśli spróbujesz tego przez kilka tygodni, możesz zauważyć spadek częstotliwości i intensywności niechcianych natrętnych myśli.